آسیت

آسیت در نتیجه تجمع مایع پر پروتئین در فضای پریتوئن ایجاد می شود جهت آشنایی بیشتر با این اختلال با ما در ادامه مطلب همراه باشید. 

آسیت خفیف 

 آسیت

وقتی که جریان خون در کبد آسیب میبیند در نتیجه فشار در درون ورید پورت افزایش می یابد. این افزایش فشار در ورید پورت که تحت عنوان هیپرتانسیون پورت شناخته می شود با اینکه می تواند موجب اسپلنومگالی همراه با هیپر اسپلنیسم شود ولی دو نتیجه اصلی دارد آسیت و واریس مری.

هیپرتانسیون پورت

پاتوفیزیولوژی

همانطور که در بالا اشاره شده انسداد جریان خون کبدی موجب هیپرتانسیون پورت می شود. این انسداد به دلیل نارسایی کبد ایجاد شده است . پس کبد نارسا است. حالا که کبد نارسا شده است در نتیجه نمی تواند وظیفه خود در متابولیزه کردن مواد را انجام دهد پس آلدسترون تولید شده متابولیزه نمیشود و سدیم تجمع پیدا می کند به دنبال تجمع سدیم احتباس آب هم اتفاق می افتد . درنتیجه حجم داخل عروقی و لنفاتیک افزایش می یابد . از  طرفی به دلیل نارسایی کبد آلبومین هم تولید نمی شود و فشار اسموتیک کاهش پیدا می کند و باعث ورود مایعات به فضای پریتوئن می شود .

مکانیسم ایجاد آسیت

علائم

در نتیجه دور شکم فرد و وزن او به صورت ناگهانی افزایش می یابد. به دلیل فشار وارده به قفسه سینه تنفس های فرد کوتاه می شود ،  استریا بر روی شکم فرد نمایان می شود. ممکن است هرنی های نافی هم وقوع پیدا کنند و عدم تعادل آب و الکترولیت هم از دیگر علائم آن است.

استریای شکمی 

تشخیص

برای تشخیص معمولاً از دق شکم ، فشار باری شیفت سنگینی ، اندازه گیری روزانه و ثبت دورشکم و ورن استفاده می شود. ضمناً پهلوهای بیمار در حالت خوابیده به پشت برجستگی پیدا می کند.

صداهای ایجاد شده با دق 

درمان

اصلاح رژیم غذایی : هدف از رژیم غذایی ایجاد بالانس منفسی در سدیم است. یعنی از غذاهای کم نمک استفاده شود. برای عادت کردن به این وضعیت کم نمک 2 تا 3 ماه طول می کشد. در این مدت برای سازگاری فرد با این وضعیت می توان از لیمو ، پرتقال ، آویشن استفاده نمود. توصیه می شود از انواه جایگزین های نمکی استفاده نشود چون در آن ها مقادیری آمونیاک وجود دارد که باعث تسریع بروز انسفالوپاتی کبدی می شود و چون پتاسیم دارد در بیماران دچار اختلال کلیه توصیه نمی شود. گفته می شود رژیم غذا 2 گرم سدیم روزانه مناسب است.

دیورتیک ها  : در صورت عدم درمان با استفاده از رژیم غذایی می توان در کنار آن از دیورتیک ها استفاده نمود. دیورتیک ارجح و خط اول درمان اسپیرونولاکتون یا آلداکتون است زیرا هم از اتلاف پتاسیم جلوگیری می کند و هم آلدسترون را مهار می کند. استفاده از سایر دیورتیک ها به دلیل آثار آن بر آب و الکترولیت ها ( هیپوولمی ، هیپوکالمی ، هیپوناترمی و آلکالوز هیپوکلرمیک ) و بروز انسفالوپاتی باید با احتیاط صورت پذیرد. تجویز استازولامید و کلیرد آمونیوم به دلیل تسرع اغمای کبدی ممنوع است. کاهش وزن در صورتی که فرد ادم محیطی هم داشته باشد نباید از 1 تا 2 کیلو در روز تجاوز کند و این مقدار در صورت نبود ادم محیطی 5/0 تا 75/0 کیلوگرم است.

استراحت در تخت  : بهترین وضعیت برای این افراد وضعیت راست نشسته است.

پاراسنتز : به معنای برداشتن مایع آسیت از حفره پریتوئن با یک شکاف کوچک یا سوراخی در دیواره شکم است. این روش برای افرادی که انعقاد مدت غیر طبیعی دارند یا آنهایی که قبلاً جراحی شکم شده اند یا افرادی که چسبندگی دارند باید با احتیاط صورت پذیرد. زمانی این روش تنها به عنوان درمان صورت می پذیرفت ولی امروزه بیشتر برای تشخیص ، شمارش سلولی ، آلبومین ، سطح کل پروتئین ، کشت استفاده می شود زیرا مکان عود آن وجود دارد. گفته می شود در حین پاراسنتر خوب است که آلبومین هم انفوزیون شود تا به اصلاح کاهش حجم خون منجر شود. هیپو ولمی و خونریزی ، عفونت از عوارض شایع آن است. بهتر است بیمار قبل از انجام روش بهتر است دفع داشته باشد تا خطر آسیب به مثانه را کاهش دهد . معمولاً سوراخی در زیر ناف ایجاد می شود . بیمار در حین انجام باید در وضعیت راست نشسته قرار گیرد. بیمار نیابد اجسام سنگین را بلند کند یا زور بزند تا زمانی که سوراخ بتواند بسته شود.

انجام پاراسنتز

شانت پورتوسیستمیک داخل کبدی از طریق ژیگولار ( TIPS) : در این روش از طریق مسیر ژوگولار یک کانول به درون ورید پورت هدایت می شود . برای کاهش فشار پورت یک استنت قابل اتساع به عنوان یک شنت بین جریان خون پورت و ورید کبدی قرار می گیرد. این عمل باعث کاهش عود تجمع مایعات ، کاهش احتباس سدیم و پیشبرد واکنش کیه ها به درمان با مدر ها می شود . این روش برای افراد کاندید پیوند مناسب است.

شنت پورتوسیستمیک داخل کبدی از طریق ژوگولار

سایر روش های درمانی  : قرار دادن شنت صفاقی وریدی برای تخلیه انتقابی مایع حفره صفاقی به جریان خن سیستمی روش دیگری است . ولی باید در افرادی که کاندید پیوند نیستند انجام شود چون عوارض و نارسایی شنت بالاست.

تدابیر پرستاری : ثبت I/O  ، دور شکم ، وزن روزانه و سطوح الکترولیت ها و آمونیاک . تشویق بیمار به رعایت رژیم غذایی کم نمک ، اجتناب از مصرف الکل ، مصرف داروهای تجویز شده ، توزین روزانه.

 منبع : کتاب پرستاری داخلی جراحی کبد و غدد ، ویرایش دوازدهم 2010 ، ترجمه : احمد علی اسدی نوقابی ، دکتر ناهید دهقان نیری ، ویرایش : صدیقه سالمی